Hasen Hadis ile ilgili Bazı Terimler:
Hasen-Sahih:
Hadisin birkaç senedinin olduğunu ve sahihlik derecesine ulaştığını gösterir. Bu
ifade, bir tarikten Hasen, bir başka tarikten Sahih’tir anlamında da
anlaşılmıştır.
Birinci anlayışa göre sadece sahih denilen
hadis, hasen-sahih’den daha kuvvetli; ikinci anlayışa göre hasen-sahih denilen
sadece sahih denilenden daha kuvvetli olmuş olur.
Hasen-Garib:
Gariblik hem senedhem de metinde olur da bir tek
senedle rivayet edilmiş olursa ve manasını takviye eden başka deliller bulunursa
bu hadisi “Hasen li zatihi” kabul ettiğini göstermek üzere Tirmizi “Hasen-Garib”
demiş olmaktadır.[1]
Çünkü Garib Hadis, bazan Sahih bazan Hasen bazan
da Zayıf olabilir. Zira, sadece ravisinin teferrüdünden dolayı “garib” adını
almıştır.
[2]
Makbul hadîsleri ifâde için kullanılan, sahîh ve
hasen tabirleri dışında başka tabirler de var. Karşılaşıldığı zaman yeni bir
hadîs çeşidi sanılmamalıdır. Ceyyid, kavî, sâlih, ma’ruf, mahfûz mücevved,
sâbit, müşebbeh veya müşbih gibi.
Ceyyit:
İbnu’s-Salâh bu tâbiri sahîh mânâsında kullanmıştır. Böyle olunca cevdet’den
murad sıhhat olmaktadır. Ancak, bazıları, hasen li-zâtihi mertebesinden
yükselmiş olmakla beraber sahîhlik kazanmasında tereddüt edilen hadis için
ceyyid demiştir. Sahîh vasfını taşıyandan düşüktür.
Kavi:
Ceyyîd gibidir.
Sâlih:
Daha ziyade Ebu Davûd’la ilgili bir tabir olup, sahîh ve hasen, her ikisine de
şâmildir. Çünkü ikisiyle de ihticâc edilir. Keza i’tibâr’a elverişli olan
zayıf’a da sâlih denmiştir.
Ma’rûf:
Münker’in mukâbilidir. Yâni, zayıf râvi, sika râviye muhâlefet ederse, sika’nın
rivâyeti ma’rûf, zayıf’ın rivâyeti münker’dir.
Mahfûz:
Şâz’ın mukâbilidir. Yani sika, râvi, kendisinden daha üstün (evsak) olana
muhalefet ederse evsak’ın rivâyeti mahfûz adını alır.
Mücevved
ve sâbit: Sahîh ve hasen’e şâmildir.
Müşbih (müşebbeh):
Hasen ve hasene yakın olan zayıf hadîs için kullanılır. Ceyyid’in sahîhe nisbeti
ne ise, bunun da hasene nisbeti öyledir.[3]
Müstahsen:
Sahih olmaya da Hasen olmaya da ihtimali var, demektir.[4]
[1]
Itr, Menhec: 272.
[2]
İsmail Lütfi Çakan, Hadis Usulü, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi
Yayınları: 130-131.
[3]
İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 2/108-109.
[4]
İsmail Lütfi Çakan, Hadis Usulü, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi
Yayınları: 131.